Posted on: 7/31/2017

რისკები

• ხანძრის მიზეზი შესაძლებელია იყოს ადამიანების დაუდევარი ქმედებები და ბუნებრივი მოვლენები. ხანძარი ხშირად ასოცირდება სასოფლო-სამეურნეო სამიწათმოქმედო სამუშაოებთან, დიდია ხანძრის განვითარების ალბათობა გვალვის დროს; 50% შეთხვევაში კი ხანძრის მიზეზი უცნობია.
• ხანძრის დროს იღუპებიან ადამიანები და ცხოველები, ნადგურდება სასოფლო-სამეურნეო კულტურები და რესურსები; ხშირად ზარალი მნიშნელოვნად დიდია. ხანძრის დროს შესაძლებელია მოხდეს ავტოსატრანსპორტო, საზღვაო და ავიოკატასტროფები.
• ხანძრის დროს წარმოშობილმა კვამლი უარყოფითად მოქმედებს იმ ადამიანთა ჯანმრთელობაზე, რომლებიც ხანძრის კერის სიახლოვეს ცხოვრობენ.
• რთულია ფართომასშტაბიანი ხანძრების გაკონტროლება, ხოლო მიწისქვეშა ხანძრები კი კოტროლს არ ექვემდებარება.
• ხანგრძლივი დროის განმავლობაში მიმდინარე ხანძარი შესაძლებელია ჰაერის დაბინძურების მიზეზი გახდეს.

ფაქტორები, რომლებიც გავლენას ახდენენ ხანძრის რისკებზე:

• მცენარეული საფარის სიმშრალე (ტენიანობა და მცენარეული საფარის ოდენობა);
• ამინდის ცვლილებები, განსაკუთრებით ქარი, რომელიც გავლენას ახდენს ხანძრის გადანაწილებასა და ინტესნივობაზე;
• გვალვა, მშრალი სეზონი;
• დროული შეტყობინების სისტემის არარსებობა, გაუმართაობა ან ხელმიუწვდომლობა.

ფაქტორები, რომლებიც გავლენას ახდენს მოსახლეობაზე:

• გარემოს დამაბინძურებლების ტოქსიურობა;
• ზემოქმედების  მასშტაბები;
• მგრძნობიარე პოპულაციის არსებობა: პატარა ბავშვები, ორსულები, ხანდაზმულები, რესპირატორული პრობლემების, ფილტვის ან გულის  დაავადებების მქონე ადამიანები;
• დამატებითი ფაქტორები, რომლებიც გავლენას ახდენს ხანძრის წარმოქმნაზე: ეთნიკურობა, სქესი, კვების სტატუსი, სოციალურ-ეკონომიური მდგომარეობა, თამბაქოს მოხმარება;
• განსაკუთრებული რისკის პროფესიები: ღია ცის ქვეშ მომუშავენი, მეხანძრეები, საგანგებო სიტუაციებში მომუშავე პირები;
• ინფორმაციაზე, ჯანდაცვის სერვისებსა და სასმელ წყალზე ხელმისაწვდომობა;
• გარემოს დაბინძურების საწინააღდეგო ღონისძიებების ნაკლებობა;
• საცხოვრებელი პირობები;
• გაფრთხილების ადრეული სისტემის არარსებობა.

ავადობისა და სიკვდილიანობის  ძირითადი მიზეზები

• ცეცხლთან მებრძოლების სიკვდილი;
• ავტოსატრანსპორტო, საზღვაო და ავიოკატასტროფები (ცუდი ხილვადობის გამო);   
• სიკვდილიანობა ევაკუაციის დროს.

მწვავე  შედეგები

• დამწვრობა;
• კვამლის ზემოქმების გამო შესაძლოა მოხდეს ყოველდღიური სიკვდილიანობის გაზრდა;
• ასთმისა და რესპირატორული დაავადებების შემთხვევების მომატება; გულსისხლძარღვთა  დაავადებების შედეგად გამოწვეული სიკვდილიანობის ზრდა;
• მწვავე რესპირატორული დაავადებების მომატება ბავშვებში;
• გულსისხლძარღვთა და სასუნთქი სისტემის დაავადებების მქონე პირთა ჰოსპიტალიზაციის შემთხვევების ზრდა;
• მოსახლეობის მიმართვიანობის ზრდა სამედიცინო დაწესებულებებში; 
• ფილტვების ფუნქციების დარღვევა.

ქრონიკული შედეგები

• კარცენოგენეზის რისკის ზრდა;
• ასთმისა და რესპირატორული დაავადებების შემთხვევების ზრდა;
• ფილტვის ქრონიკული დაავადებების ახალი შემთხვევები, სიცოცხლის ხანგრძლივობის შემცირება.

გადაუდებელი საჭიროებები

• რესპირატორები ჩვილი ბავშვებისა და სხვა ასაკობრივი ჯგუფებისათვის;
• სათანადო რჩევა-რეკომენდაციების მიცემა მოსახლეობისათვის;
• მოსახლეობის განათლება ხანძრის ჯანმრთელობაზე მავნე ზემოქმედების შესახებ;
• ხანძრის რისკის განსაზღვრა;
• ადგილზე სამედიცინო დახმარების, ექიმების (მკურნალობა) არსებობა;
• ამბულატორიული სამედიცინო დახმარების ხელმისაწვდომობა;
• განსაკუთრებით მგრძნობიარე ადამიანების დროებითი თავშესაფრით უზრუნველყოფა;
• საკვების/წყლის მარაგის, საკვების/წყლის უსაფრთხოების უზრუნველყოფა;
• ამინდის პროგნოზის მუდმივი მეთვალყურეობა.

გახსოვდეთ:

• დიდი მნიშვნელობა აქვს მიწათსარგებლობის დაგეგმვას;
• ხანძრის დროს გამოყოფილი მყარი ნაწილაკების ამოსუნთქვისას, განსაკუთრებული დაბინძურების შემთხვევაში აუცილებელია სპეციალური ნიღბები, აირწინაღები;
• ხანძრის დროს აუცილებელია გარკვეული სიფრთხილის ზომების მიღება;
• ყველა სტიქიური უბედურება იწვევს მოსახლეობის ფსიქო-სოციალურ სტრესს, რაც აუცილებლად უნდა იყოს გათვალისწინებული ჯანდაცვის მუშაკებოის მიერ;
• წყლისა და ელექტროენერგიის ნაკლებობა ჯანდაცვის სამსახურებზე დიდ გავლენას ახდენს.

წყარო: http://www.who.int/hac/techguidance/ems/vegetation_fires/en/